Người viết: VÕ HẬU
Bài tham dự số: 3017-665-vb71018
Tác giả tên thật Vũ Hải Hội, cư trú tại Anaheim, Nam Calif. Đây là lần đầu tiên ông góp phần viết về nước Mỹ. Bài viết của ông cho thấy lối kể chuyện trực tiếp, sinh động. Với đề tài về hiện tại cay đắng của ngành nghề thợ tiện tại Mỹ, tác giả đã chia xẻ với người đọc nhiều kinh nghiệm và suy xét rất hữu ích và rất đáng trân trọng.
Tôi đến Mỹ đã hơn 22 năm, tốt nghiệp trường kỹ thuật ngành "thợ tiện" ở Los Angeles.
Ra trường và bắt được Job của hãng máy bay quốc phòng với $11.25 giờ ca 2, mặc dầu lúc đó tôi chưa có quốc tịch Mỹ và cũng chả có 1 ngày nào kinh nghiệm về "thợ tiện". Thời điểm đó của thập niên 80 thợ tiện ngon như cơm sườn. Vậy lúc đó tôi rất mãn nguyện, hay nghêu ngao ngâm thơ "Các anh đã đi đúng con đường các anh đang đi" tôi thật nở mặt, nở mày với thân nhân, bạn bè.
Cuộc đời thợ tiện của tôi lên hương từ đó rồi nhảy qua một hãng máy bay khác lên làm CNC, rồi lên làm MDI Prog cho CNC rồi được đi học CNC Prog, rồi bò lên học tới Master cam Prog, rồi bò lên top pay của thợ tiện. Ngày 10 tiếng hay 12 tiếng bình thường, weekend hay holidays tôi chơi láng hết, vacation hay sick leave hàng năm tôi không lấy ngày nào, bán sạch hết lấy tiền bỏ túi "ấm hơn". Nhờ thợ tiện mà từ ngày ra trường cho đến ngày đứt film tôi mua được nhà, con cái học tới nơi tới chốn, bà xã khỏe re và hai bên gia đình ở Việt nam được support đều đặn mỗi tháng, tết tết lại có lì xì hàng năm.
Thế rồi “tháng 4 đen” của nghề thợ tiện đã đến, bọn tôi Mc Donnell Dougles Long Beach đứt bóng hết. Với trình độ chuyên môn và kinh nghiệm gần 20 năm vậy mà cả bọn kiếm Job thợ tiện bắt đầu chua chát. Tụi tôi không câu nệ, chấp nhận gian khổ chiến đấu với số lương thấp nhưng đã bị đè sát đất, bạn bè nguyên ghe thợ tiện cũng đồng cảnh ngộ gian nan, cay đắng. Đứa nào cũng nếm mùi bị bầm dập, xiết họng, bóp cổ tối đa, nhứt là nếu gặp những leadman hay supervisor là người Việt Nam thì còn "bác đi là bi đát" tới bến. Bạn bè anh em và chính tôi cũng đã cắn răng, nhịn nhục cho qua ngày chờ "ánh sáng cuối đường hầm". Dĩ nhiên tôi cũng có thấy một vài xếp là người VN rất good, rất nice, nhã nhặn với đồng hương mình, nhưng rất hiếm, bạn chỉ có thể đếm trên đầu ngón tay mà thôi.
Rồi ngày khói lửa 9-11 ở NY đến thì thật sự rõ ràng là "thợ điện ngày nay là đường đi không thấy đến". Quý vị chủ hãng cá mập lợi dụng ảnh hưởng của 9-11, thẳng tay chặt đẹp công nhân: Layoff 30%, rồi 50% rồi đuổi hết ca đêm, 30 giây họ chặt hết 50-70% hay 100-200 có hãng 5-10 ngàn công nhân ra cửa dễ dàng. Dân thợ tiện ngao ngán thở dài nhìn nhau: "Rõ ràng là ông Bin Laden đánh nước Mỹ vậy mà bọn tài phiệt cá mập lợi dụng 9-11 của ông Bin Laden để chặt đẹp tụi mình".
Những người ở Mỹ lâu năm như tụi tôi hể thấy cứ mỗi cycle 10 năm là chuẩn bị tinh thần…họ sẽ cho rất xuống 1 cái độp, trong đó sẽ có hay có thể là có mình…về chăn kinh tế vịt.
Mới tuần trước ca đêm tụi tôi nhận check lương tôi hoan hỷ thấy có thêm $80 tiền thưởng và 1 lá thư của President gởi kèm: "chúc mừng good woker of the year's 2001" thì tuần sau mới vô ca tôi bị "vỗ vai" chỉ lên "máy chém" lầu họp với "những con vạt ca đêm" và đứt film nguyên gói. Chỉ trong vòng 14 tháng tôi bị đứt film 2 lần và từ hôm giã từ cái máy tiện đến nay tôi vát mặt cầm resume đi 50-60 chỗ mà chỉ có duy nhất 1 chỗ interview rồi dẫn đi vòng vòng rồi hẹn thứ 2 này bắt đầu 5 giờ sáng trước khi làm ca 2 (chắc là tôi nhờ piston mạnh bên trong bỏ nhỏ dùm nếu không thì sức mấy).
Trên đường về nhà tôi hút gió bản La Lecion de mit (nhạc Pháp vì sinh ngữ chính của tôi là Pháp văn) tôi ghé ngay Lee's Coffee, pick up một ly caffee sữa đá ngon tới 9 tầng mây và về nhà khoe vợ, anh đã get được Job một chỗ có quan bự trả lương đỡ lắm và chuẩn bị thùng đồ nghề sáng thứ 2 dọt.
Bất ngờ ngày thứ 6 trời kéo mây đen thui nhà tôi, điện thoại reo 4pm tiếng thằng xếp lớn muốn gặp tôi và dịu dàng bóp cò: "Hey, Hậu hả, thứ hai mày khỏi tới. Tụi tao rất tiếc mới mất 1 cái big contract, mày và 5 thằng mới mướn xin hẹn dịp khác." Tôi nhẹ nhàng bỏ phone xuống và đứng ngẩn người nhìn ra cửa sổ 15 phút mặc niệm.
Mấy ngày liền tôi ngẩn ngơ ngày ngày ra quán caphê ngồi 1, 2 tiếng giải sầu, chiều chiều ngồi gát hai chân lên bàn nhìn cái computer tồi nhìn mấy ngọn cây qua cửa sổ…hàng giờ "Tôi làm thợ tiện gần 20 năm mà bây giờ cứ ngỡ là làm thợ điện nặng chứ không phải tiên nặng tiện".
Nước Mỹ mà…họ không cần làm bạn lâu dài họ chỉ cần quyền lợi lâu dài thôi! Ba mươi bảy triệu dân miền nam VN cũng vì quyền lợi lâu dài với Trung Cộng mà tháng 4/75 họ bán bà con ta 1 cái rụp, thì bản thân mình là cái thớ gì!
Độ tháng 5/2000 chính tôi đã gặp và đã thấy có một vài hãng ngày phát lương cái check "no Bonus", cũng có hãng mấy tuần lễ liên tiếp công nhân chưa có cắc nào hết. Tất nhiên công nhân phải bấm bụng nín khe làm việc và chờ trong khi vợ con gia đình uống nước lạnh qua bữa…hấp hối. Có thằng đổ quạu vì lãnh cái check lủng gây lại thằng boss thế là thủng thỉnh mấy bữa sau tháng đó bị "vỗ vai" đi luôn! Dân đen mà, thấp cổ bé miệng làm sao chống lại cá mập được.
Nước Mỹ ngày nay, kể cả các ngành nghề: Computer đến điện tử đến assembly…thì thợ tiện coi như thê thảm nhất. Tôi đã nhìn thấy rõ ràng là "đường đi không thấy ánh sáng". Thử hỏi nếu bạn làm thợ tiện 20, 30 năm nay đã trên 50 tuổi rồi, tay chân bạn đã bắt đầu run, mắt mũi đã lem nhem lên kiếng 4 tròng tóc đã điểm sương, thì chắc chắc bạn không thể cúi lên cúi xuống để khuân vác pont hay material 15, 20 pound, chắc chắn bạn cũng không thể đứng ròng 8 tiếng hay 10 tiếng có khi cả 12 tiếng một ngày mà không được phép đặt đít ngồi một phút nào hết, mà nó có để bạn yên thân đâu nó bắt bạn phải chạy 2 tới 3 máy phải edit prog, phải chỉnh toolsi phải check part bằng SPC, computer, phải tự deburn hay chà giấy nhám part bằng tay. Nghĩa là thợ tiện ngày nay bạn phải: xách nước, bồng em, rửa chén, quét nhà.vv…làm luôn tay, đủ mọi thứ không hở tay 1 phút nào hết lại còn phải chạy 2 tới 3 máy đặt đâu mặt nhau chỉ cách nhau hơn 11/2 xải tay nghĩa là đến đổi bạn không thể có thì giờ đi rest room nữa, mỗi ca bạn đi "bi" mấy lần thằng xếp nó đếm hết. Bực quá 1 thằng bạn tôi nó cười mỉa mai nói: (có lẽ nó chửi thề trong bụng) với thằng supervisor "chắc mai mốt thằng chủ nó cho đặt một cái toilet ngay mỗi cái máy để dễ bu, bi tại đây luôn thì tôi thấy tiện lợi hơn".
Còn ngay từ bây giờ bạn mà được 1 hãng nào mời interview thợ tiện bạn thấy vui chứ gì" Khoan….bạn sẽ qua 1 vài test bạn bỏ chạy luôn, tôi đã làm 1 bài test 1 hãng ở Irvine 300 câu nó hỏi những cái kỳ cục không ăn thua gì tới thợ tiện, chỉ khoảng 30% nghề chuyên môn của bạn thôi còn 70% thì hỏi toàn chuyện ngoài lề hết, chuyện thợ mộc, thợ hàn, computer vv…mình biết mẹ gì mà nó hỏi" Chuyện không phải của mình nó cũng hỏi. Sau 3 giờ tôi chỉ làm được phân nữa và buông ga luôn cho rớt vì nó yêu cầu là phải trả lời đúng 75%. Nhưng! Nếu bạn có piston bên trong thì…qua cầu hết. Mà lương thợ điện ngày nay bắt đầu cũng cỡ top pay của assembly vài năm trước, không có benefit gì hết hoàn toàn 100% tempernany cho đến khi có lệnh mới, không thích thì "out" nó mướn 1 thằng khác dễ dàng. Dĩ nhiên thằng khác chưa chắc qualify bạn, tôi thấy tiếng Anh nó cũng được nhưng nó viết thì trật lất hết vì nó xuất thân từ hái dâu lên có học trường nào ngày nào đâu! Nhưng lâu năm nó cũng chạy máy được, có điều là nó rất chịu cúi đầu nghe và chịu làm lươn sát đất cho nên mới hối tiếc là đã khi dễ ngành thợ tiện.
Ngày nay, kể từ ngày bị đứt film đêm đêm con trâu già thợ tiện cứ nằm gát tay lên trán thở ra, ngày ngày mở computer ra dợt dợt cho khỏi quên hay sợ lụt nghề, sự thật là để giải khuây tinh thần (hay sợ bị giả điên) và chợt nghĩ: "Không lẽ mình đã đi lầm đường 20 năm nay" Sự thật như vậy sao"".
Đây chỉ là ghi lại cái background của người thợ tiện già 20 năm sương gió. Ghi lại 1 số ý kiến để các bạn trẻ nhìn thấy trước kia, bây giờ và tương lai sau này của ngành thợ tiện ở Mỹ. Các bạn hãy đặt câu hỏi, suy nghĩ kỹ và trả lời cho chính mình:
- Nếu đang học Highschool mà có ý định học một cái nghề nào đó cho tương lai mình sau này thì thời điểm này đừng nghĩ tới: "Học ngành thợ tiện" Thợ tiện ở Mỹ ngày nay và thời điểm này không còn là 1 giấc mơ đẹp nữa.
- Nếu là mới vào nghề thì hãy đặt câu hỏi: "Có nên theo cái nghề thợ tiện này cho đến ngày retire không" mà retire ở Mỹ hiện nay ở tuổi các bạn là 66 tuổi trở lên, theo có nổi không" Sự quyết định bây giờ còn sớm để đổi lane hay theo luôn, nếu đổi lane ngay bây giờ mà bạn còn trẻ thì vẫn còn sớm còn kịp kiếm cái nghề khác, chấp nhận cơm nguội cá kho, chấp nhận đường dài này nhưng mình còn đủ sức kéo cày tới 66 tuổi, chứ đứng để cày tới 50 hay hơn 50 tuổi mà đứng 2, 3 máy không nổi nữa, khuân vác không nổi nữa, mắt đã mờ, lưng đã cụp, lúc đó hối hận lật đật kiếm cách đổi nghề khác thì muộn mất rồi.
- Tôi có thêm chút ý kiến nữa là nếu quyết định theo nghề này tới cùng thì hãy cố gắng bớt chút thời giờ, mỗi tuần chỉ cần bỏ ra 1 ngày, thường thường là 5 tiếng, để đến bất cứ trường dạy nghề hay College họ thường mở các lớp: CNC Prog 2D Master Cam, CNC Prog 3D Mastercam 3D Autocad và cao hơn là Prog E. Hãy cố gắng theo học các lớp này.
Điều các bạn cần suy nghĩ là ngành thợ tiện ngày nay lương bổng đã quá thấp như vậy mà còn kiếm Job không ra, vậy hãy tự hỏi là bạn có chèo chống nổi để đợi chờ mặt trời sáng lại nữa hay không"
Ở Nam Cali hiện nay có vài hãng nại cớ là nó bị mất đồ nó xin City cho phép và nó đặt Camera ngay nơi máy của bạn, dĩ nhiên là nó dzòm bạn và tất cả nhân viên trong lúc làm việc. Một nước dân chủ, văn minh và luôn luôn hô hào là đệ nhất Human right watch mà có mấy hãng này là gì" Camera right watch!!!
Thợ tiện ở Mỹ từ nay năm 2000 to future là "Phải bằng hay hơn thằng Robot" nếu bạn từ 50 hay trên 50 bạn có còn đủ sức khỏe để tiếp tục kéo cày bằng nghề thợ tiện nữa hay không" Tôi đang trả lời là “Không” và tôi đang kiếm một nghề khác nhẹ nhàng hơn 1 chút, dĩ nhiên lương sẽ rẻ hơn 1 chút cũng được để có thể kéo thêm cái thân già này vài năm nữa đóng thuế trả nợ cho ông anh cả trong lúc tuổi đã hoàng hôn sắp tàn. Nhưng tôi vẫn quyết tâm giữ nguyên ý định là học và bò lên cho thật giỏi ngành Mastercam Prog.
Tôi rất đau đớn là phải đổi lane giữa lúc mình không phải là 1 thằng dở, không phải là một thằng lười học và mình có kinh nghiệm ngành thợ tiện này gần 20 năm nay. Tại sao vậy" Tại ông Mỹ này không biết sử dụng chất xám đúng mức, hay họ quá dư thừa chất xám thành ra họ không care. Tại nước Mỹ này vắt chanh bỏ vỏ cho nên họ đã đánh mất rất nhiều người có tài, có khả năng chuyên môn cao. Tôi thấy thây kệ họ cũng như vụ 9-11 họ mới giựt mình tỉnh giấc! Thì một ngày nào đó họ bật ngửa ra "rất nhiều người không học ngành thợ tiện nữa, rất nhiều người giã từ ngành thợ tiện ra đi.” Khi họ phát giác ra ngành Machinist sự khiếm khuyết trầm trọng và đốt đuốc đi kiếm machinist thì họ mới thấy muộn, mới hối tiếc là đã chà đạp ngành thợ tiện này xuống sát mặt đất.
- Thực tập tối đa, nghề thợ tiện này mà để lâu nhất là Mastercam Prog bạn không quậy hay bỏ lâu là sẽ quên, lụt nghề luôn. Bằng phương cách này hãy cố gắng vươn lên thật cao đời bạn sẽ sáng sủa, dễ thở hơn và dĩ nhiên mình sẽ được người khác nhìn với con mắt đẹp.
Thợ tiện mà cứ an phận là ngày ngày bỏ part vô rồi bấm nút rồi lấy part ra, hết giờ về thì mút chỉ bạn sẽ không bao giờ ngóc đầu lên nổi.
2016 lương tui có 10$
2002 lương ông 10$ hơn
Hic!
Giờ mơ đc vào làm hãng tiện 13$ thôi là hp lắm rồi
Nhưng học tiện trong trường thì k nổi
Mà học nghề ở ngoài thì mắc quá!
Secondly, 9/11 is not nothing related to the job market. It was a torrorist attack to the free country, religion ideal, and way of life. Not about job, not about "thợ tiện". He did not understand America at all. His world was just a small pond of Bolsa.
Thirdly, "Camera right watch" ? You stole your employer's properties, they were kind enough not fire you yet or just simply lay you off. It is called "lucky bastard". Don't you know how much money that American companies lost due to internal thef? Talking about hundred millions annually. Camera right watch is lucky for you.
You should be laid off many times over.
Cho dù thế nào e vẫn yêu cơ khí