Hôm nay,  

Hành Trình Tiếng Việt Của Một Người Mỹ

28/01/201300:00:00(Xem: 191684)
Chú Sáu Steve Brown chính là "người Mỹ yêu tiếng Việt" mà tác giả Donna Nguyễn đã kể trong bài "Việt Bút, Việt Báo và Chú Sáu." Báo xuân năm Thìn, khi nhắc tới tài làm thơ Việt của ông, Khôi An viết: "Tôi gọi ông là chú Sáu thay vì Mr. Steve Brown. Chú Sáu đã từng đóng quân ở Việt Nam, nơi đó chú đã gặp thím Sáu."

Viết về nước Mỹ, ngày 18 -12-2012 đã phổ biến bài viết trực tiếp bằng tiếng Việt đầu tiên của ông, kể chuyện tình 40 năm trước giữa chàng thuỷ quân lục chiến Hoa Kỳ và một cô gái Việt. Ông bà nay có 7 người con, hiện ở Ohio. Sau đây là bài viết mới của ông dành cho báo Tết. Hình bên: Ông Bà Brown trên xe lửa ở Hoà Lan.

Quê hương tôi ở tiểu bang Vermont, nơi tiếng Pháp là tiếng mẹ đẻ của hơn 50 phần trăm người dân. Ở đó ai cũng biết và thường xuyên nói một vài câu tiếng Pháp. Chẳng hạn, ba tôi hay bỏ vô cuối những câu hỏi của ông hai chữ "n'est pas?"(có phải không?). Trong trường thì đến lớp 8 tôi bắt đầu học tiếng Pháp, đến trung học thì học thêm hai năm nữa. Học vậy mà thật ra tôi không chú ý gì cả. Có lẽ vì tôi không thấy có nhiều tình huống cần phải nói tiếng Pháp. Nhưng nguyên do chính là vì tôi không ham thích học ngôn ngữ.

Vậy mà do duyên trời, tôi lấy vợ ngoại quốc. Vợ tôi là người Việt Nam, tên nàng là Tuyết. Trước kia mỗi khi nàng nói chuyện với người Việt Nam tôi không hiểu gì cả. Đến lúc tôi tin nhận Đức Chúa Giê-xu trong mùa xuân năm 1975 thì có một sự thay đổi trong lòng tôi. Rồi vài năm sau thình lình tôi có ý muốn học tiếng Việt Nam. Lúc đầu trong năm 1977 tôi tự học tiếng Việt nhưng vì tôi chưa biết cách nên không có kết qủa. Khi tôi cố gắng nói gì thì người ta chỉ cười mà không hiểu gì cả.

Mùa xuân năm 1979 tôi học xong một chương trình ngôn ngữ học. Mục đích chương trình đó là trang bị cho người ta cách tự học những loại ngôn ngữ mà chưa có cách viết chữ. Sau đó tôi quyết định áp dụng những nguyên tắc ngôn ngữ học đó để tự học tiếng Việt. Đó là cuối mùa hè năm 1979. Lúc đó chúng tôi đã lập gia đình được 6 năm rồi. Dù đến lúc đó tôi đã đến Việt Nam được hai lần mà tôi chỉ biết nói một vài câu tiếng Việt mà thôi. Lúc đó chúng tôi ở tiểu bang Pennsylvania, nơi đó không có trường dạy tiếng Việt gần chỗ chúng tôi ở.

Lúc đầu tôi nhờ Tuyết giúp tôi viết một số bài học đàm thoại về những chủ đề thường ngày, chẳng hạn hai người gặp nhau ở ngoài đường nói chuyện với nhau. Khi viết xong tôi cũng nhờ Tuyết giúp đỡ với phát âm. Tuyết là người Bình Định nên lúc đó tôi học theo giọng nói Bình Định. Vấn đề là khi gặp người Việt Nam bên Mỹ thì ít khi gặp ai nói giọng địa phương đó. Chỗ ở chúng tôi lúc đó không có người Việt Nam nên ít khi có cơ hội thực hành nói chuyện. Thế cho nên tôi tiến bộ rất chậm.

Tôi nghĩ tiếng Việt Nam có một số điều rất khó cho người nước ngoài. Chẳng hạn như cách nói cho rõ các dấu. Cũng may tôi đã học tiếng Thái trước kia mà tiếng Thái cũng có dấu (nhưng loại dấu khác hơn dấu tiếng Việt), nhưng dù sao tôi cũng đỡ thấy vất vả.

Lúc đầu tôi không biết nói âm "ô" như trong chữ "ông". Khi Tuyết nói chữ đó thì tôi cảm nhận rằng phải làm một cái gì đó để nói âm đó nhưng tôi không biết làm thế nào. Tuyết cũng không giải thích điều đó được. May mắn là tác giả sách phát âm học của tôi biết tiếng Việt nên có chỗ mô tả âm đó. Bằng không tôi không biết khi nào tôi mới nói được những tiếng như "nông dân", "con công", hay là "ông già", tiếng mà bây giờ vợ tôi hay dùng để âu yếm gọi tôi.
trnxel_1_b
Đối với tôi cách xưng hô tiếng Việt cũng rất khó. Nhất là khi đi thăm bà con bên vợ tôi ở Việt Nam. Nếu chỉ ở môt chỗ thì không sao vì tôi ghi nhớ vai vế của mọi người. Nhưng mỗi khi đi thăm ai đó phải biết cách xưng hô, có khi xưng "em", có khi xưng "anh". Chết cha! Phức tạp qúa đi. Cũng như tôi đã xưng hô sai ở các diễn đàn trên mạng mấy lần rồi!

Rồi lại có những từ như chó mực, ngựa ô, hay mèo mun thì tôi không cách nào đoán được nhưng sau khi có ai giải thích thì thấy cũng dễ hiểu.

Lúc đầu tôi cũng soạn một số bài học mà có câu chuyện gì mà tôi thuộc lòng rồi khi nào có dịp tôi nói cho người ta nghe. Nhưng ít khi có cơ hội nói như thế.

Một ngày kia vợ chồng tôi đọc chung sách Giu-đe trong Kinh Thánh, có một câu: "như mây không có nước, theo gió đưa đi đây đi đó".

Tuyết nói:

- Đây là lần đầu tiên em nghe như vậỵ

- Cái gì em?

- Là mây có nước.

- Thế hả. Rồi khi có trời mưa em nghĩ nước đó từ đâu mà đến?

- Lúc nhỏ người ta nói có con rồng phun ra nước thành mưa. Mình không thấy nó vì nó đang bay trên mây.

Câu trả lời đó là ngạc nhiên lớn cho tôi. Qua lần đó tôi hiểu sự quan trọng của việc học phong tục tập quán khi mình học một ngôn ngữ nào đó. Bằng không thì sẽ bị hiểu lầm hoài.

Cuối năm 1979 gia đình tôi dọn đi, tạm ở thành phố Oakland, bang California ba tháng. Ở đó thì tôi tiếp tục học tiếng Việt và gặp người Việt Nam nhiều hơn. Rồi sau đó chúng tôi dọn đến thành phố San Jose. Ở đó người Việt đông lắm nên gặp thường xuyên. Qua sự giao tiếp, đọc sách, tài liệu từ từ tôi hiểu được tiếng Việt nhiều hơn.

Sau khi khoảng 9 tháng học liên tục thì tôi không có thì giờ học tiếng Việt nhiều nữa. Cũng có một số giai đoạn dài mà tôi không dùng tiếng Việt bao nhiêu.

Đến năm 1993 (sau 20 năm ở nước Mỹ) Tuyết mới có cơ hội trở về quê hương thăm gia đình. Đầu năm 1994 cả hai chúng tôi trở về Việt Nam chung. So với hai lần trước mà tôi đến Việt Nam rồi thì lúc này toàn khác nhau. Lúc này thì tôi được nói chuyện với người ta và có thể nghe họ kể cuộc sống họ như thế nào. Tôi rất cảm động. Lắm lúc khi mới gặp người ta họ rất ngạc nhiên khi họ thấy tôi biết tiếng Việt Nam. Hai lần trước ở Việt Nam (trong thập nhiên 70) vì chưa biết ngôn ngữ nên tôi như bị cô lập và không hiểu được bao nhiêu điều liên quan đến những người chung quanh mình.

Lần trở về năm 1994 giúp tôi nhận ra tiếng Việt ở Việt Nam khác với tiếng Việt Nam tôi hay nghe ở nước Mỹ. Lần đó tôi học được vài từ tức cười như "Mỹ không tiền" nghĩa là người Nga, "Tây ba lô" mang ý thứ nhì là "người keo kiệt". Sau nay vì tôi đi Việt Nam khá nhiều (đến năm nay là 14 lần rồi) thì tôi nhận xét là khi đọc tờ báo bên đó thì cũng thấy rất khác với báo Việt ở Mỹ.

Một ngày ở Biên Hòa tôi ghé vô mua tờ báo. Cô bán tờ báo không tin tôi đọc tiếng Việt nên yêu cầu tôi đọc vài câu. Đọc xong thì cô ta cười. Khi khác tôi vô một cửa hàng nhỏ để coi xem họ bán cái gì. Có một cô gái bước tới đứng kế bên tôi mà không nói gì cả. Coi xong thì tôi quay lưng đi ra. Rồi cô kia nói, "Em mới mất cơ hội". Khi nghe câu đó tôi hỏi cô ta, "Mất cơ hội để làm gì?" Cô ta chỉ lấy hai tay che mặt mà cười. Tới bây giờ tôi cũng không rõ ý cô ta là thế nào, nhưng tôi cũng không thắc mắc. Những tình huống mà người ta nói tiếng Việt khi tưởng tôi không hiểu đã xảy ra khá nhiều lần!

Khoảng năm 1994 tôi bắt đầu đọc và theo dõi tiếng Việt trên mạng. Nhờ đó mà tiếng Việt của tôi cũng tiến bộ nhiều. Hiện nay có rất nhiều chỗ để đọc tiếng Việt Nam trên mạng. Tôi lại tìm được một cửa hàng Việt Nam có bán tờ báo Bút Việt nên gần như mỗi tuần tôi đều mua đọc. Tình hình này đã làm việc tự học tiếng Việt Nam dễ dàng hơn.

Năm 1996 tôi gặp gỡ cháu Trí. Trí sanh ra ở Mỹ và trưởng thành trong gia đình Việt Nam nhưng không biết nói hay đọc tiếng Việt. Lúc đầu Trí nói là muốn học tiếng Việt nên tôi bằng lòng dạy học tại nhà tôi mỗi tuần một ngày. Trí thông minh lắm, lúc đó đã lấy bằng tiến sĩ dược học rồi. Khi cháu Trí đến nhà tôi thì những người khác trong gia đình nghĩ cháu ấy không biết tiếng Việt gì cả nhưng thật ra cháu ấy hiểu được khá nhiều rồi. Sau khoảng 6 tuần từ từ Trí bắt đầu nói một vài câu rất căn bản. Còn việc đọc và viết thì tiến bộ nhanh lắm. Sau hai năm Trí nói, đọc, và viết tiếng Việt khá lưu loát. Đây là một kỷ niệm đẹp và hơi lạ vì tôi nghĩ ít khi có người Mỹ dạy tiếng Việt cho người Việt Nam.

Có một giai đoạn 5 năm tôi làm thông dịch viên cho một dịch vụ ngôn ngữ. Tôi làm việc này trong một số tòa án, công ty, và nhà thương. Nói chung kinh nghiệm này cũng giới thiệu tôi với nhiều chủ đề tiếng Việt và chữ chuyên môn mà tôi chưa biết trước kia. Một ngày kia trong phiên tòa khi họ giới thiệu tôi là thông dịch viên tiếng Việt Nam, ông thẩm phán ngạc nhiên hỏi, "You are the Vietnamese interpreter?" ("Ông là thông dịch viên tiếng Việt sao?" ) Ông ấy cũng muốn biết tại sao tôi biết tiếng Việt!

Mùa thu năm 2009 một người quen giới thiệu tôi với thi ca Việt Nam. Lúc đầu tôi thuộc lòng một số bài thơ như Ngậm Ngùi, Giọt Buồn v.v.... Đến đầu năm 2010 tôi học về thơ lục bát. Sau đó tôi làm thơ lục bát thường xuyên. Tôi để các bài thơ đó vô một diễn đàn trên mạng nhưng ít khi có ai bình luận đến. Tuy vậy tôi vẫn tiếp tục làm thơ.

Hôm nay mới biết Tế Hanh
Vì nghe nói ổng rất rành về thơ
Xuân Hương cũng đến bất ngờ
Có ai giống giọng, ta chờ coi xem
Học hoài mà vẫn thấy thèm
Cũng do tài giỏi anh em diễn đàn

Tháng 5 năm 2011 tôi được cháu Mai Hồng Thu mời vô diễn đàn Việt Bút, khoảng một tháng sau tôi bắt đầu học cách làm thơ Đường do anh Trần Quốc Sỹ kiên nhẫn dạy rất rõ ràng. Đối với tôi thơ Đường khó hơn thơ lục bát, nhất là vì mấy câu đối trong Đường luật. Nhưng việc học làm thơ Đường đã giúp tôi hiểu tiếng Việt Nam một cách rộng rãi hơn.

Lúc đầu tôi làm thơ Đường đúng luật bằng, trắc nhưng hai cặp đối ở câu 3,4 và câu 5,6 thì tôi không hiểu. Đây là một trong những bài thơ Đường đầu tiên của tôi.

Họa Thơ Đường

Có yêu cầu họa bài thơ Đường
Mang ý nối hồn thơ cách tương
Thường tạo ra bài nào khác biệt
Với lòng yêu mến tiếng quê hương
Những gì truyền thống đặt trong luật
Rộng rãi hơn bài học địa phương
Chia sẻ thơ cùng ai gặp gỡ
Phơi bày những ý đầy tình thương

Sau này nhờ anh Sỹ giải thích tôi mới hiểu trong hai cặp đối các chữ trong câu trên và câu dưới phải cùng thể loại với nhau thí dụ như cùng là danh từ, động từ, hay tính từ. Sau đó dù hiểu tôi vẫn phải mất nhiều thì giờ mới làm khá đúng được.

Đi dạo qua rừng một buổi chiều
Mặt trời sáng, gío thổi hiu hiu
Tiếng kêu chim đỏ đến chào đón
Hương sắc hoa đẹp nở cũng nhiều
Cảnh đẹp thiên nhiên làm ngẫu hứng
Núi đồi cây cỏ thấy càng yêu
Trải qua mới hiểu diệu kỳ lắm
Làm được bài thơ đúng mục tiêu

Cuộc hành trình đến tiếng Việt của tôi đã kéo dài lâu năm rồi. Qua kinh nghiệm đó tôi nhận thấy rằng ngôn ngữ Việt Nam rất phong phú. Tôi càng học thì càng thấy rõ điều đó nên đã học lâu rồi tôi vẫn hăng say học nữa. Đó là một hành trình không bao giờ xong.

Việt văn phong phú bao nhiêu
Càng lâu càng rõ những điều đã xem
Học hoài vẫn muốn học thêm.
Thơ ca vần điệu dịu êm, tuyệt vời!
Hành trình đã đến nhiều nơi
Ngày ngày vẫn thấy những lời chưa quen
Nên ta phải học tự ên
Học rồi ôn lại, chẳng quên sau cùng

Sáu Steve Brown

Ý kiến bạn đọc
23/08/202115:55:27
Khách
chu Sau oi, chu co nho bo me chau khong? co chu luc nay van khoe? chu lien lac voi chau duoc khong? me cua chau rat muon gap chu day, mong hoi am cua chu lam lam a.
23/07/201822:20:57
Khách
Hôm nay mới biết Tế Hanh .
Vì nghe nói ổng rất rành về thơ
..... Lạy Chúa tôi ! đây là thơ lục bát do một người Mỹ viết ra sao ? Thật là thú vị , Rất may mắn và hạnh phúc cho người bạn đời của chú Sáu . Chúc bình an và may mắn trong Chúa
05/02/201310:19:14
Khách
Cảm ơn Kim Quan, Banh xeo chay, Kim Hồ, Peter, Dinh Nguyen, và Thuỷ đọc bài viết và có lời khen. Chúc mừng năm mới. :)

Bạn Banh xeo chay, Đúng rồi. Tôi đánh vần chữ tiếng Pháp đó không đúng. Cảm ơn bạn cho tôi biết nhé. :)

Cháu MHThu ơi, Hèn chi là ít khi thấy cháu online từ lâu rồi Cảm ơn cháu đọc bài viết và có lời khen nữa. Câu "Co' chí thì nên " mà chú mới biết (cảm ơn Kim Hồ nhé) rất đúng với cháu. Xin cứ tiếp tục viết bài và làm thơ nữa nhé. Chúc cháu một năm mới mọi sự thật tốt đẹp và đầy hạnh phúc.
03/02/201306:11:50
Khách
Chú Sáu ơi, dạo này cháu ít online, không ngờ Chú Sáu dạo này văn phong lã lướt quá à. Nhớ viết tiếp nhiều nữa nhé Chú Sáu. Chúc cô chú năm mới an khang, thịnh vượng,vui khoẻ.
MHThu
02/02/201323:58:19
Khách
Người Việt Nam viết hay cũng cỡ này là cùng. Rất vui khi đọc văn Việt của một người Mỹ 100%.
28/01/201318:03:30
Khách
Ong Sau oi, "n'est- ce pas?" viet nhu vay moi dung :0) Ong Sau viet tieng Viet hay qua xa, lai con lam tho nua! Chau' nguoi Viet Nam ma khong bao gio lam tho duoc het. Hoan ho ong Sau :0):0)
28/01/201307:16:52
Khách
Tôi thực tình phục ông sát đất!

Lòng kiên nhẫn và ý chí chuyên cần học và thực hành tiếng Việt của ông làm tôi nhột nhạt cho mình vô cùng!Ông học Việt ngữ có 20 năm,về Việt nam có 14 lần mà ông nói,đọc ,nghe và viết tiếng Việt như vậy thì thuộc hàng cao thủ rồi đó Mr.Brown à.Tôi nhớ phải đánh vật với bài esay lúc làm asignment khi còn học tiếng Anh sửa soạn thi để được trở lại bục giảng sao mà trần ai...nhưng làm tháo mồ hôi,sôi nước mắt xong đưa bản nháp cho con gái
'kiểm duyệt;bé hồn nhiên phán một câu làm mẹ hiền tê tái tâm hồn thiếu điều độn thổ(!):Mẹ không có viết English!(vì English của mẹ là loại Enghish chuyển ngữ mà ,nói nôm na là mẹ suy nghĩ Vietnamese mà dịch sang English mới te tua như vậy!)

Nói chung đọc bài ông thích thú và hãnh diện nữa:ông viết lưu loát,trôi chảy và ông làm tôi tự hào vì tôi là người Việt nam!

Mong còn được đọc thêm bài của ông .
29/01/201318:08:19
Khách
Chú number One !
02/02/201301:44:40
Khách
Rất hay .Hy vọng sẽ có được nhũng bài viết và những bài thơ khác nữa của ông Sáu .Chúc manh khoẻ và chúc mừng năm mới .
29/01/201301:06:16
Khách
Chu' Sau' oi !
Cô Sau' la` nguoi` hanh. phuc' nhat' trên trân` gian nay`.
Cam' ơn chu' đa~ chia xe~ nhung~ kinh nghiệm & kỷ niệm trong qua' trinh` hoc tieng' Viet thât vui .
"Co' chí thì nên "
Kinh' chuc' cô chu' luôn vui khoe? .
Chau' Kim Hồ
Gửi ý kiến của bạn
Tắt
Telex
VNI
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> http://youtu.be/J5Gebk-OVBI
Tên của bạn
Email của bạn
)
Tạo bài viết
Tổng số lượt xem bài: 864,723,640
Con may mắn được mẹ sinh con tại Mỹ, tỉnh Alexandria bang Virginia . Mẹ dạy con nói tiếng Việt từ thuở còn thơ. Mẹ nấu cơm Việt cho con ăn. Mẹ kể lại chuyện xưa, ông bà ngoại dạy dỗ mẹ chu đáo nên ngày nay nhờ kinh nghiệm đó mẹ rèn luyện chúng con nên người tốt. Mặc dầu sanh đẻ tại Mỹ nhưng con lúc nào cũng nghĩ tới
Chiều nay trên đường từ sở về nhà, con đã chứng kiến một tai nạn giao thông khá nghiêm trọng. Ba xe cứu thương đến vây quanh làm lưu thông bị tắc nghẽn. Khi đi ngang qua hiện trường, con đã nhìn thấy các nhân viên cứu thương đang cố gắng cưa những mảnh sắt móp méo để lấy người bị thương đang kẹt trong xe
Tác giả là một nhân viên ngân hàng, cư trú và làm việc tại Seattle , tiểu bang Washington . Bài viết về nước Mỹ đầu tiên của bà, “Con Đi Trường Học...” là thư của một bà mẹ độc thân viết cho con gái đi thực tập tại một nước châu Phi, đã được phổ biến ngày 13-1-2006 với bút hiệu Hồng Ngọc-Vương. Bài viết thứ hai
Mẹ ơi! Biết bao giờ con mới được gọi lại tiếng "Mẹ" ngọt-ngào đầy yêu-thương này! Ngày Mẹ còn sống, gọi tiếng Mẹ đã thấy ấm lòng, thấy chứa-chan tình-cảm. Bây giờ Mẹ không còn nữa, tiếng Mẹ làm con xót-xa tận cõi-lòng, chẳng bao giờ con còn có dịp ngồi bên Mẹ, nắm lấy tay Mẹ rồi nói
Những ngày đầu bà Bẩy vui vẻ đi đây đi đó. Thấy gì cũng lạ, cũng đẹp, nhưng cái cảm giác lớn nhứt bà có là thấy mình   an toàn.   Không bị hạch xách, không bị hỏi han, điều tra, điều này điều nọ, bị sợ sệt khi phải đến cơ quan công quyền mà bà đã gặp phải ngày xưa.... Trong bữa ăn tại nhà con gái, có đông đủ
Bởi vì Việt Kiều chẳng mấy ai quan tâm đến những điều ấy, có người không chịu ở nhà mà ra ở khách sạn   cho thoải mái và chẳng muốn làm phiền đến ai. Họ muốn thăm ai thì tự nhiên đến nhà, ăn uống thì đơn giản không cầu kỳ, chẳng cần cao lương mỹ vị gì hết, có rất nhiều người xà vào quán hàng trong nhà lồng
Tôi mơ mơ màng màng nheo mắt nhìn chiếc đồng hồ bên cạnh giường ngủ, và vội vàng ngồi bật lên vì đã gần 12 giờ trưa. Đầu óc tôi vẫn còn choáng váng và khó chịu lắm, nhưng nghĩ tới mảnh giấy mẹ để trên gối, tôi chạy vội ra nhà bếp không kịp đánh răng rửa mặt. Tối hôm qua, phải nói là sáng nay mới đúng
Con không dám đi cửa trước, con vòng ra cửa sau. Mùa Xuân đã trở lại, những củ   tulip con trồng trên luống mùa thu năm nào trước khi bỏ đi đã mọc lên và ra hoa, những bông hoa tulip mà cha yêu. Mọi thứ trông buồn bã và tàn tạ, chỉ có những bông hoa tulip rực rỡ. Mầu đỏ và vàng, xen lẫn với những mầu hồng nhạt
Vì nhà tôi khá xa trường, tôi luôn cố gắng căn giờ để dù có kẹt xe cũng tới trường sớm ít nhất nửa giờ. Tôi muốn tránh cho mình tình trạng phải phóng xe vội vã trong nỗi hồi hộp lo âu sợ trễ; hoặc hớt hải tới trường vừa sát giờ dạy; hoặc tệ hơn, tới sau khi chuông vào lớp đã reo! Kinh nghiệm cho tôi biết, chính trong ít phút
Vận nước nổi trôi, tôi đến Hoa kỳ vào tháng chín năm 1975.   Ngồi trên xe từ phi trường về nhà trọ, tôi thấy ngay cái không khí ở đây khác với không khí tại những nơi tôi đã đi qua.   Nó có phần tươi mát hơn, khoáng đạt hơn.   Không phải là một người trong ngành y khoa, tôi không biết cái gì đã kích thích ngũ quan
Nhạc sĩ Cung Tiến