Món Quà Tháng Mười…

Tác giả Khôi Nguyên VVNM 2018 - Phan cắt bánh tại Lễ Trao Giải VVNM 2018.

Tác giả là nhà báo quen biết trong nhóm chủ biên một số tuần báo, tạp chí tại Dallas. Ông dự Viết Về Nước Mỹ từ 2006, đã nhận Giải Danh Dự, thêm Giải Á Khôi, Vinh Danh Tác Giả VVNM 2016, và chính thức nhận giải Chung Kết Tác Giả Tác Phẩm 2018. Sau đây thêm một bài viết mới.

*

Xưa thật là xưa, nó là đứa bé trai mà tôi chưa từng được thấy hay nghe ai không thích nó. Bởi ai mà không thích, ai mà ghét được đứa bé trai tròn trĩnh, hiền, đẹp trai, đặc biệt là lễ phép. Hồi mới qua Mỹ thì nhà tôi với nhà nó là hai căn chung cư cách nhau có mấy căn. Tôi với cha nó thỉnh thoảng có uống với nhau chai bia sau chiều đi làm về, hôm nhà này nấu món ngon thì múc cho nhà kia một tô, một dĩa ăn lấy thảo. Câu họ hàng xa không qua láng giềng gần thấm thía cái tết mới xa quê, hai nhà nấu chung mấy đòn bánh tét không cái nào giống cái nào vì ai cũng làm lần đầu nên chưa có kinh nghiệm.

Nhớ về nó từ khi quen biết qua câu chuyện nhỏ nhưng khó quên nên nhớ hoài. Một hôm cuối tuần, đứa con tôi xin cho đi câu cá. Tôi đồng ý và bảo con sang hỏi anh Đạt có muốn đi câu với con thì chúng ta cùng đi. Không lâu sau đó, tôi chuẩn bị hai cây cần câu cho hai chú bé còn chưa xong thì anh Đạt đã khệ nệ bưng nguyên khay bánh trái sang nhà tôi, con tôi lẽo đẽo theo sau, xách phụ anh Đạt cả chục lon nước ngọt. Con tôi đã đi câu vài lần nên hứng thú đi câu không khẩn trương như anh Đạt chỉ muốn đi ngay vì từ cha sanh mẹ đẻ anh chưa từng được đi câu cá.

Tôi chở hai chú bé đến sân chơi bóng chày, nhưng trong khuôn viên của sân bóng có một công viên không nhỏ cũng không lớn, nhiều cây cao bóng mát, có nhà vệ sinh, có bàn ghế ngoài trời cho những gia đình sống quanh đây, hay ai thích thì có thể đến cắm trại, nướng thịt, ăn uống vui chơi cuối tuần. Đặc biệt là giữa công viên lại có cái hồ cũng không lớn, không nhỏ, đủ cho đàn vịt vài chục con bơi lội nên chẳng bao giờ thiếu tiếng trẻ cười của những cô bé Mỹ xé bánh mì ném cho vịt ăn; những chú nhóc Mỹ thích bắt vịt con để vịt mẹ rượt đuổi các chú nhóc vừa chạy vừa cười vang động cả cái công viên hai ngày cuối tuần.

Hai chú bé người Việt nam câu cá rô bằng mồi câu là bắp hạt. Khui lon bắp thì câu hết ngày cũng không hết mồi nên cho những chú bé Mỹ cũng câu cá dùng chung lon bắp. Nhưng những chú bé Mỹ câu không được cá vì lưỡi câu quá lớn thì sao câu được những con cá rô bằn hai, ba ngón tay. Những người cha của mấy chú bé Mỹ đến hỏi tôi về lưỡi câu thì họ không ngờ ở trên đời lại có lưỡi câu cá nhỏ chỉ bằng một phần ba, một phần tư cái lưỡi câu số 1 là nhỏ nhất ở Mỹ. Nhưng tôi không có nhiều hơn hai lưỡi của người bạn làm chung chia cho chút quà từ quê nhà đem sang nên không cho họ được.

Con tôi mê câu tới không kịp gỡ cá, móc mồi cho nó. Nhưng anh Đạt của nó vốn tính trời từ tốn, con người hiền lành, nhân hậu từ trong bụng mẹ. Đạt câu dính cá cũng đem đến cho tôi gỡ câu vì sợ nguy hiểm cho trẻ con. Nó chăm chú xem tôi gỡ lưỡi câu, nhưng khi xong thì nó xin cho con nói chuyện với con cá một chút. Vậy là hai bàn tay bụ bẫm bụm lấy con cá rô ngộ nghĩnh, nó ngồi phệt xuống cỏ ven hồ để trò chuyện với con cá, “Tao xin lỗi mày nha. Tao xin lỗi đã làm cho mày đau. Tao sẽ không làm như vậy nữa đâu. Bây giờ tao đền cho mày một hạt bắp, nhưng mày ăn rồi thì về nhà ngủ đi chứ đừng đi ăn bắp câu nữa nha…” Nó nói chuyện với con cá xong thì nhét vô miệng con cá một hạt bắp rồi thả xuống hồ.

Nó cho những đứa bạn Mỹ mới quen được thử câu bằng cần câu của nó để dính cá. Vậy là bé trai, bé gái người Mỹ xếp hàng để thử cảm giác câu dính con cá sẽ ra làm sao. Nó mới bảy tuổi mà tinh ý lắm, nhìn vài lần đã học được cách gỡ lưỡi câu, cách móc hạt bắp vào lưỡi câu để phục vụ cho những người bạn Mỹ chứ không phiền đến chú là tôi. Nó vẫn không quên xin lỗi từng con cá, đền bù cho mỗi con một hạt bắp và dặn dò ăn xong thì về nhà ngủ đi nha… Những người Mẹ Mỹ của đám nhóc Mỹ hỏi nó nói gì với những con cá thì nó nói tiếng Anh với họ, ai cũng cười tỉnh ngộ và xoa đầu nó.

Trong khu chung cư cũng có nhiều người Việt sinh sống nhưng không quen biết, phần cũng không muốn quen biết với sự ồn ào, nhố nhăng từ cách lái xe tới ăn mặc, tóc tai của họ. Rồi biết bao nhiêu trận cãi nhau ở phòng giặt trong chung cư với những từ ngữ tiếng Việt không nên nói ra với đồng hương nơi đất khách quê người. Nhớ lại thật buồn khi gia đình của cháu Đạt đã mua được nhà, dọn ra khỏi chung cư. Tôi đi về lặng lẽ với căn chung cư của mình, đôi khi nghe người đi ngoài hành lang nói tiếng Việt với nhau nhưng ngại mở cửa làm quen. Nhớ cha con cháu Đạt, ông anh lớn hơn tôi đến hai mươi tuổi, là lính cũ nên bỏ nước ra đi từ sau biến cố 1975 ở quê nhà, long đong một mình trên nước Mỹ đến khi có gia đình thì đã cao tuổi nên có mỗi cháu Đạt. Vì cha già con mọn nên anh quá kỹ, cháu Đạt chỉ được chơi với con tôi kém nó hai tuổi trong chung cư, cháu chỉ được sang phòng tôi chơi với con tôi, đi câu với cha con tôi chứ không được đi với bất cứ ai khác…

Đúng rồi. Ngày ấy chú ba mươi, cộng thêm ba mươi năm không gặp thì chú chỉ già đi chứ không thay đổi nhiều. Nhưng cháu từ bảy tuổi đến ba mươi bảy thì chú thật sự là nhìn không ra cháu… Cuộc gặp thú vị sớm kết thúc vì cháu Đạt có việc đã đến giờ cần đi nên chú cháu chỉ thăm hỏi qua loa.

Ông bạn tôi đi trả tiền hai tô phở thì người thâu ngân nói cháu Đạt đã trả rồi. Ông bạn nói với tôi, “Người thanh niên ấy rất dễ thương, không phải là anh ta trả tiền hai tô phở cho mình. Tôi nói thật đó, nhìn anh ta thì đàn ông cũng thích kết bạn với một người hiền lành, tử tế và phong độ hiếm gặp…” Tôi trả lời ông, “Ông không nghe chúng tôi trò chuyện, thăm hỏi nhau sao? Cha nó là lính cũ, ông cũng là lính cũ, nó lại là lính Mỹ. Những người lính đều từ tốn, phong độ và bản lĩnh của họ thì chê vào đâu được…”

Hai tuần sau, cháu Đạt đến nhà thăm tôi. Ông Địa nhỏ của tôi ngày xưa vẫn nhỏ nhẹ lời ăn tiếng nói, lễ phép và ngoan hiền không thay đổi dù bụi phong trần đã đóng trên khoé mắt người lính, không làm thằng bé xấu đi mà ngược lại thấy nó bản lĩnh hơn, cứng cỏi và cương nghị.

Cháu ra về sau cả giờ ngồi tâm sự với tôi, cha mẹ cháu đều đã qua đời. Cháu đã có người vợ là Mỹ trắng, đứa con gái ba tuổi. Vợ là y tá quân đội nhưng sau khi giải ngũ, lập gia đình thì làm y tá ở bệnh viện. Cháu Đạt có dự định năm sau sẽ giải ngũ khi hết hợp đồng đi lính hai mươi năm của cháu. Cháu được phép coi như về hưu sau hai mươi năm phục vụ quân đội, lương hưu của cấp tá khi về hưu vì cháu đã mang hàm đại úy mấy năm rồi. Nói chung là không thiếu thốn tiền bạc cho đời sống, nhưng cháu sẽ đi làm vì còn quá trẻ. Thời gian trong quân ngũ cháu đã đi học không phải trả tiền và lấy được mảnh bằng kế toán. Nơi cháu nhắm đến việc làm tương lai là ngành ngân hàng…

Thật là một tương lai tươi sáng, rộng mở, mừng cho cháu Đạt. Con tôi sẽ hay tin này và nó cũng sẽ rất mừng cho anh Đạt ngày xưa. Tôi còn lại một mình trong căn phòng khách nhưng lại có rất nhiều quá khứ tràn về là những ngày tháng mới đặt chân đến Mỹ, không thân nhân bạn bè vì thân nhân thì cũng vài năm mới gặp nhau một lần bởi khoảch cách địa lý ở nước Mỹ mênh mông trong điều kiện của người mới định cư thì khó khăn là chính. Nhìn món quà cháu đem đến tặng tôi vừa vui bụng lại vừa ngậm ngùi. Như cháu nói, cha con cháu có trở lại chung cư để thăm tôi nhưng tôi đã dọn đi. Cháu đã mê câu cá nên cứ bắt cha chở đi câu mỗi cuối tuần, nhưng cháu Đạt câu cá không dùng lưỡi câu, cứ ném hòn chì ra hồ rồi quay ổ dây câu cho vui thôi. Cha cháu nổi giận với thằng con đi câu làm gì cho mất công nên ông câu cá có lưỡi câu, và ông ghiền đi câu hồi nào không biết! Cháu đi lính thì cha đi câu một mình, cháu về phép thì cha con đi câu chung cho vui. Nay cháu đem đến tặng tôi mấy cây cần câu, cây có lưỡi thì biết là của cha cháu, cây không lưỡi thì biết là của Đạt…

Tôi không hiểu một con người từ nhỏ đã không muốn làm đau con cá nhỏ thì sao lại đi lính được với súng đạn vô tình, sinh mạng hiểm nguy khi đối diện quân thù vì mình không nổ súng thì địch sẽ nổ súng. Tôi chỉ còn biết tin vào sự sắp đặt của bề trên cho mỗi người, người lính không bắn trả phía bên kia thì đạn phía bên kia bắn sang có thần che chắn nên cháu Đạt mời còn mạng trở về từ những chiến trường khốc liệt bên trung đông. Tôi ngồi nhìn cái giá cần câu của tôi hơn chục cần lớn nhỏ dù đã cho bớt cũng nhiều rồi, sao còn nhiều vậy ta? Nay lại thêm vài cây mà cháu Đạt mỗi lần đi câu đều nhớ đến tôi. Khi không đi câu nữa cũng không bỏ, không cho ai mà để dành cho chú. Có lẽ trong ký ức cháu Đạt, tôi là người chú trân qúy cây cần câu đã đi vào ký ức của cháu. Nghĩ cũng phải thôi vì hồi mới qua Mỹ, chưa có cần câu của Trung quốc nên cần câu Mỹ thì quá mắc so với thu nhập của người mới định cư, nhưng tôi không hề rầy la cháu và con tôi dùng cần câu quất vào bụi rậm để hù dọa con sóc nhỏ, hay dùng cần câu thay kiếm để đấu kiếm với nhau…

Những đứa trẻ đã nên người tử tế do giáo dục gia đình, nhà trường, xã hội; nhưng không thể phủ nhận tính trời ban cho mỗi con người làm nên tư cách riêng ngoài giáo dục gia đình, nhà trường và xã hội. Món quà tháng mười không cầu mà có như một nhắc nhở về có và cầu. Có gồm cả những thứ nên có và không nên có; cầu cũng vậy, có những thứ nên cầu và những thứ không nên cầu. Cái gì thuộc về sẽ tự đến, cái không thuộc về sẽ tự đi, không giữ được có, không cầu được cầu. Ngồi hiểu ra sự có sẽ không cầu thì ai cũng đã già. Mừng cho người bạn trẻ sớm biết chân lý của cuộc sống…

Phan

• Cội Nguồn
• Bản Nhạc Thứ Mười Ba
• Wichita, Đất Lành Chim Đậu!
• Thoát Ly Lần Thứ Hai