Tôi Bị Tai Nạn Lao Động

Tác Giả-Giám Khảo VVNM Lê Tường Vi phát giải Vinh Danh Tác Phẩm cho tác giả Lê Xuân Mỹ tại Giải Thưởng VVNM 2021, Garden Grove, California.

Lê Xuân Mỹ -  Tác giả đã nhận Giải Đặc Biệt Viết Về Nước Mỹ 2019 và giải Vinh Danh Tác Phẩm 2021. Là con của một sĩ quan tù cải tạo, ông đã góp các bài viết xúc động, kể lại việc một mình ra miền Bắc, đạp xe đi tìm cha tại trại tù Vĩnh Phú, vùng biên giới Việt-Hoa Sau đây là bài viết mới nhất của Ông.

*** 

Khoảng cuối thập niên 2000, nhằm gia tăng lợi nhuận, nhiều công ty trong vùng Thung Lũng Điện Tử đã di chuyển công việc ra nước ngoài, chủ yếu là các nước có nhân công rẻnhư Việt Nam, Singapore, Malayia, Indonesia… Kết quả là những lần sắp xếp lại nhân sự và những đợt sa thải hàng loạt các công nhân kỹ thuật ở Mỹ. Những người may mắn được ở lạiphải làm việc gấp hai, gấp ba. Đã qua những ngày nhàn hạ của thời chồng tách (Technician) vợ ly ( Assembly) huy hoàng, cái thời mà các phòng, ban, dây chuyền lắp ráp cùng chung một nơi, sản xuất nhịp nhàng, trôi chảy.

Giữa năm 2009, hãng của tôi cũng chuyển phân xưởng lắp ráp sang Singapore. Việc hỗ trợ cho khâu sản xuất của các kỹ sư tại Mỹ trở nên khó khăn và phức tạp hơn nhiều. Khi nhà máy bên Singapore hoạt động, ở San Jose là ban đêm, giờ giấc trở thành trái ngược. Nhà máy mới được thành lập với đội ngũ công nhân ít kinh nghiệm nên trục trặc, hư hỏng thường xuyên xảy ra.Nửa đêm phải choàng dậy để trả lời điện thoại hay hội thảo qua “facetime” trở thành chuyện bình thường. Có khi chúng tôi còn không kịp rửa mặt chải đầu, phóng vội vào hãng để giải quyết trực tiếp trên máy. Công việc vất vả cộng thêm nỗi lo thất nghiệp đưa đến căng thẳng, mệt mỏi, và mất ngủ.  

Một ngày đầu tuần, sau một cuộc họp dài hơn ba giờ với ban giám đốc, tôi ôm cái laptop ra khỏi phòng, đầu óc vẫn còn quay cuồng với những vấn đề rắc rối. Mải suy nghĩ, thay vì rẽ phải, tôi quay sang trái và bước hụt cầu thang. Thế là cái thân hình trên một trăm bốn mươi pounds của tôi trượt qua mười babậc thang, từ lầu hai lao thẳng xuống lầu một. Nhờ phản xạ của một võ sinh nhu đạo, tôi chỉ kịp uốn cong đầu, vòng tay che mặt, đưa vai xuống trước. Một tiếng rầm, vách tường dưới chân cầu thang lủng một lỗ to, tôi nằm bất động với khuôn mặt đầy máu.May có Trời thương Phật độ, cái đầu tôi đâm ngay vào khoảng trống giữa hai thanh nhôm chịu lực trên tường, chỉ cần lệch nửa mét là đã “tiêu diêu miền cực lạc”.

Mơ màng tôi nghe tiếng la thất thanh rồi thiếp đi. Tỉnh dậy trong loáng thoáng tiếng ồn ào và mờ mờ những khuôn mặt đồng nghiệp. Trong cơn hoảng loạn, thay vì đợi xe cấp cứu, một người bạn nhanh nhảu chở tôi đi bệnh viện bằng xe hơi của nó.Cũng may chúng tôi đến phòng cấp cứu bình yên, chứ dọc đường mà tôi xuất huyết hôn mê chắc thằng bạn ân hận cả đời.

Vì tôi không đến bệnh viện bằng xe cấp cứu, vì vết thương chưa đến nỗi nguy hiểm đến tính mạng nên y tá chỉ lau sơ cái mặt đầy máu, băng ngón tay gãy, và cho tôi nằm đợi hơn mộtgiờ mới được khám. Bác sĩ lấy lời khai chi tiết tai nạn, kiểm tra mình, đầu, tay, chân, và hỏi nhiều câu để xem tôi có bị mất ý thức hay không. Lúc đó đầu óc chập choạng, thân hình đau nhức, tay chân sưng vù, tôi trả lời loạng quạng, thế là Bác Sĩ bắtở lại phòng cấp cứu theo dõi. Truyền nước biển, chụp X-ray và hàng loạt xét nghiệm được thực hiện. Hôm sau, tôi được đưa vào phòng bình thường rồi ở lại bệnh viện thêm một ngày một đêm. May là khi té, mặt tôi đập xuống trước, chứ ngã ngửa ra, đầu giáng xuống là xong đời. Kết quả xét ban đầu cho thấy chỉ gãy xương ngón tay, không thấy máu tụ trong não; sau khi băng bóvà kê đơn thuốc, bác sĩ cho xuất viện, tuần sau tái khám.

Hãng cho phép tôi ở nhà điều trị. Mấy người bạn đến thăm đưa tôi xem cái hình chụp lúc tôi vừa rớt xuống. – Tôi nằm xóng xoài cạnh vách tường với cái lỗ thủng to tướng -Họ bảo vừa chụp xong thì hãng cho vá lại tường ngay, chỉ một buổi sau là không còn dấu tích tai nạn. Thằng bạn thân qua Mỹ đã lâu, rành về mấy vụ tai nạn lao động, khuyên tôi đi  gặp luật sư. Hắn bảo, những hãng lớn đều phải mua bảo hiểm bồi thường tai nạn tại sở làm (Workers’ Comp hay Workers’ Compensation) cho công nhân, ngoài bảo hiểm sức khoẻ thông thường. Khi bị tai nạn không làm việc được, hãng bảo hiểm  sẽ chi trả mọi chi phí chữa trị và những hao hụt, mất mát về tiền bạc. Hắn khuyên tôi đi gặp luật sư để làm đơn xin bồi thường cho tai nạn lao động.

Lúc bấy giờ, rất ít luật sư chuyên về tai nạn lao động tại hãng xưởng dù chi phí cho luật sư là mười lăm phần trăm trên số tiền được bồi thường sau khi hồ sơ  được đóng lại. Như trường hợp của tôi, tổng cộng là hồ sơ mở trên mười năm; do đó, tiền luật sư được lãnh không nhiều so với công sức bỏ ra cho chừng đấy năm. Luật sư người ngoại quốc tương đối dễ tìm, nhưng tôi thích người Việt Nam hơn. Cuối cùng qua sự giới thiệu, tôi chọn luật sư Nguyễn Ngọc Diệp, văn phòng ở đường Lexann Ave, San Jose. Đó là một quyết định vô cùng đúng đắn. Tuy có người thương kẻ ghét, nhưng với gia đình tôi, luật sư Diệp là một ân nhân. 

Sau khi nộp đơn xin bồi thường tai nạn lao động, luật sư bên bảo hiểm tiến hành lấy lời khai của tôi với sự hiện diện của luật sư Diệp. Cuôc phỏng vấn tưởng chừng đơn giản nhưng lại vô cùng quan trọng cho quá trình chữa trị và bồi thường này. Đóng tiền bảo hiểm thì rất dễ, nhưng để nhận lãnh tiền bồi thường thì muôn vàn khó khăn. Không phải bất kỳ đơn xin nào cũng được chấp thuận. Theo kinh nghiệm của tôi, lời khai phải chi tiết, đúng sự thật và càng nhiều chứng cớ càng tốt.  Không được bỏ sót bất kỳ một bộ phận nào trong cơ thể  bị chấn thươngdo tai nạn, kể cả những thương tổn về mặt tinh thần. Theo luật, bảo hiểm chỉ chi trả cho những tổn thương liên quan đến tai nạn mà thôi. Bút sa gà chết. Khai thiếu thì ráng chịu, không có chuyện bổ xung.

Tai nạn, thương tích của tôi quá rõ ràng, không tìm đượcbất kỳ lý do gì để bị từ chối nên hồ sơ được nhanh chóng mở ra,và tôi bắt đầu một quá trình chữa trị với tiền lãnh mỗi tháng xấp xỉ bảy mươi phần trăm tiền lương khi đi làm. Số tiền này không phải đóng thuế nên so với thu nhập trước khi gặp tai nạn, xem như không thay đổi. Đó là một trong những ưu điểm của bảo hiểm Workers’ Comp, như đúng với tên gọi, giúp đỡ tạo mọi điều kiện cho người lao động được chữa trị khi bị tai nạn và duy trì được điều kiện sống như trước.

Bước tiếp theo là chọn bác sĩ điều trị chính. Trong danh sách không nhiều lắm những bác sĩ chuyên về tai nạn lao động được bảo hiểm chấp thuận, luật sư chọn cho tôi một bác sĩ tại Fremont, cách nhà tôi khoảng sáu bảy dặm để thuận tiện cho việc đi lại,.

Nhưng khởi đầu không được suông sẽ. Không biết vì ghét tôi hay vì ăn cánh với hãng bảo hiểm, vị bác sĩ này khám bệnh rất qua loa. Cũng có cho đi xét nghiệm, chụp X-ray, thử máu, nhưng chủ yếu chỉ là đo phổi, đo tim, kiểm tra đầu mình tay chân, đứng lên ngồi xuống, đi qua, đi lại rồi viết đơn thuốc. Đau đầu, cho uống meclizine, đau nhức toàn thân, tylenol,gabapentin, paracetamol, mất ngủ trazodone, cứ thế mà mỗi ngày uống cả bụm thuốc. Vài tháng không bớt thì đổi thuốc, tăng liều. Bệnh không biết có bớt không, nhưng vì ảnh hưởng của thuốc, quá mạnh nên người tôi cứ mơ mơ, màng màng. Thanvới bác sĩ rằng cảm thấy chán nản, buồn rầu, trầm cảm, xin cho đi gặp bác sĩ chuyên ngành, thì ông phán, “Không sao, chuyệnthường của người bị tai nạn, từ từ sẽ hết. Đầu không bị tụ máu là không sao.”  Sau gần sáu tháng chữa trị, mặc dầu vẫn còn những nhức nhối trong cơ thể, những cơn đau đầu vẫn  thường xuyênxuất hiện, tay chân vẫn còn những lúc tê cứng, bác sĩ vẫn ký giấy, “Sức khoẻ tạm ổn định, có khả năng làm việc trở lại.” Dĩ nhiên khi bác sĩ xác quyết như thế, bệnh nhân phải làm theo. Sau này, tôi hiểu ra rằng không phải bác sĩ nào cũng có lương tâm, đứng về phía bệnh nhân. Không nhiều lắm nhưng cũng có những bác sĩ theo phe bảo hiểm, muốn cho bệnh nhân trở lại làm việc để sớm kết thúc hồ sơ.

Hãng bố trí cho tôi nhiệm vụ cũ, nhưng sức khỏe của tôi bây giờ đã không còn được như xưa. Đau đớn, tay chân yếu ớt, trí nhớ giảm sút kèm thêm chứng nhức đầu và những cơn buồn ngủ. Hiệu suất làm việc đã không còn như trước. Công ty tìm cách bố trí một công việc khác nhưng không có một công việcnào thích hợp. Không dễ gì sắp xếp được một vị trí phù hợp cho một kỹ sư có chuyên môn nhưng lớn tuổi và vừa bị tai nạn như tôi. Theo luật thì không thể đuổi việc vì lý do sức khoẻ, giữ lại thì tốn tiền, công ty trả tôi về cho hãng bảo hiểm tiếp tục chữa trị.

Thế là bắt đầu một đợt điều trị mới. Lần này luật sư giới thiệu qua một tổ hợp y tế ở thành phố Santa Clara, hơi xa nhưng phương tiện máy móc đầy đủ hơn. Tổ hợp có nhiều bác sĩ, có phòng vật lý trị liệu, phòng châm cứu, phòng xét nghiệm, và phòng chụp X-ray riêng. Nói chung là “all in one”, tất cả dịch vụ trong một chỗ. Lần này may mắn hơn, các bác sĩ rất tận tâm, ân cần, và đứng về phía tôi.

Ngoài thuốc, xét nghiệm, X-ray lần này thêm châm cứu, và chụp cộng hưởng từ MRI (magnetic resonance imaging). Nhờ vậy phát hiện được một trong những nguyên nhân của những cơn đau, tê cứng dai dẳng phía bên phải cơ thể là do Rotator Cuff Tear. Đó là nhiều vết rách ở các mô nối cơ với xương chung quanh khớp vai mà những lần chụp hình, xét nghiệmtrước không phát hiện. 

Tôi được giới thiệu đi bác sĩ chuyên môn và lần đầu tiên trong đời tôi nếm mùi phẫu thuật. Khi nằm trên xe đẩy vào phòng mổ, ngoái nhìn những người thân yêu xa dần phía sau, nước mắt tôi cứ tuôn trào. Tôi bỗng thấy những khoảnh khắccòn trên đời thật quý giá. Một nỗi sợ hãi lan dần trong trí, tôi thiếp đi rồi tỉnh dậy với hình ảnh mờ nhòe của cô y tá, “Ca mổthành công tốt đẹp”. Giây phút gặp lại vợ con là khoảnh khắc đáng nhớ nhất trong cuộc đời tôi. Hạnh phúc vỡ oà.

Sau phẫu thuật là những ngày tháng vật lý trị liệu. Mổ thì đau sơ sơ, nhưng thời gian tập phục hồi cơ bắp đau đớn hơn nhiều. Co tay, kéo chân, nhấc lên nhấc xuống, thôi thì đủ cả mọi động tác. Mổ xong, tay chân chưa hết tê nhức, lại chuyển sang đau lưng. Đi đứng cứ cứng đờ như robot. Khom xuống là đau, xoay qua, xoay lại cũng đau. Lại chích Steroid cột sống. Không hết, bác sĩ đề nghị mổ nữa. Lần này nghe chuyện mổ xẻ là tôi tởn tới già. Nếu còn đi lại được thì ráng, chứ mổ xong mà nằm một chỗ thì thà chết sướng hơn. Thôi thì tôi chẳng mổ, cứ ráng tập để sống với cái vai đau thôi.

Thời gian cứ thế trôi qua. Sức khoẻ của tôi cũng dần tốt hơn. Bảo hiểm vẫn tiếp tục trả tiền hàng tháng, nhưng tôi vẫn chưa thể trở lại công việc cũ. Mấy lần bảo hiểm giới thiệu tôi đi xin việc làm, nhưng không hãng xưởng nào nhận. Thằng bạn nói, “Mày là nhất rồi, không cần đi làm, cứ ở nhà nghỉ ngơi, vẫn có tiền để sống. Sướng quá còn gì!”

Nhưng ở trong chăn mới biết chăn có rận. Tưởng vậy chứ không phải vậy. Đó là quãng thời gian tồi tệ nhất trong cuộc đời tôi. Tinh thần suy sụp, sức khoẻ giảm sút. Chỉ từ một phút giâyrủi ro, mọi thứ đều đảo lộn. Từ một người năng động, một trụ cột của gia đình giờ đây tôi trở thành một phế nhân.  Mọi chuyện trong nhà, ngoài ngõ bây giờ đều do một tay vợ quán xuyến. Vợ tôi phải vừa chăm sóc tôi vừa lo cho người mẹ già mất trí nhớ. Buồn rầu, chán nản, chúng tôi chưa điên khùng cũng là may mắn lắm rồi. 

Bảo hiểm đâu phải là công ty từ thiện, bỏ tiền ra khơi khơi.Lấy được tiền của họ khi bị tai nạn, thương tật thật sự còn gian truân, chứ ai mà giả té rồi nộp đơn xin bồi thường là biết đá, biết vàng ngay. Khai gian thì rất nhiều khả năng là tiền không thấy, chỉ thấy vô tù ngồi bóc lịch.

Bảo hiểm luôn muốn kết thúc hồ sơ sớm, bệnh nhân thì cứ muốn tiếp tục chữa trị cho đến khi hoàn toàn hồi phục. Do đó, bảo hiểm kiểm soát hết sức chặt chẽ quá trình điều trị. Giấy tờ, hồ sơ xét nghiệm, tình trạng bệnh nhân đều được cập nhật, kiểm tra hàng tháng, hàng quý, hàng năm. Thỉnh thoảng bảo hiểm còn trực tiếp đến kiểm tra tại văn phòng bác sĩ hầu tìm ra những gian dối của cả bác sĩ và bệnh nhân. Có cả một đội ngũ luật sư và những nhóm người chuyên theo dõi bệnh nhân. Đã không ít trường hợp khai man, hồ sơ bị đóng, bảo hiểm lấy lại tiền chi trả từ ngày đầu mở hồ sơ. Thậm chí có những vụ gian lận lớn, bác sĩ liên quan cũng phải bồi thường hay bị ngồi tù. 

Tôi nhớ có lần vợ tôi chở đi khám bệnh. Thường chúng tôi không đi freeway mà đi đường trong, lâu hơn nhưng an toàn hơn. Đi khoảng nửa đường, chợt linh cảm như có điều gì khác thường, tôi nhìn kính chiếu hậu tôi thấy một chiếc xe truck màu trắng đời cũ cứ lẽo đẽo theo sau. Tôi nhớ ra có một xe tương tự đậu bên kia đường lúc chúng tôi vừa ra khỏi nhà. Nghi bị theo dõi, tôi bảo vợ  rẽ vào một xóm gần trường học rồi đậu lại. Chiếc xe truck cũng quẹo theo và đậu xa xa. Cả một giờ sau, khi quay ra đường chính, trên đường đến văn phòng bác sĩ, chiếc xe vẫn âm thầm theo sau. Biến mất rồi lại xuất hiện trở lại cho đến khi chúng tôi về đến nhà. Mà đâu phải chỉ một lần!

Tôi nghĩ luật sư của hãng bảo hiểm theo dõi bệnh nhân là chuyện bình thường, chỉ khi nào mình gian dối mới lo. Nhưng nếu việc theo dõi quá mức, ảnh hưởng đến an toàn hay xâm phạm những nơi riêng tư như bên trong nhà hay ở sân sau nhàthì mình có quyền khởi kiện.  Tuy vậy, tôi vẫn phải luôn cẩn thận trong mọi sinh hoạt hàng ngày của mình. Khi hồ sơ chưa đóng lại, bảo hiểm vẫn tìm mọi cách để làm giảm nhẹ tiền bồi thường. Nhiều trường hợp gian lận đã bị khám phá. Có một ông bị chụp hình khi đang khiêng một cái sofa to từ xe truck xuống trong khi khai chỉ nâng được dưới mười lăm pounds. Có người khai tai nạn làm chân yếu ớt không đi lại được, nhưng hình chụp cho thấy ông đang chơi banh ngoài sân bóng. Có người khai không tự lái xe được, nhưng chứng cớ cho thấy bà vừa nhận giấy phạt vượt đèn đỏ…

Có lần luật sư kêu tôi lên văn phòng, cho xem những bức ảnh chụp sinh hoạt hàng ngày của tôi do bên bảo hiểm gửi đến. Có hình chụp tôi đang cầm vòi nước tưới cây. Tôi giải thích, cái vòi nước nhẹ hều, nhẹ hơn khả năng cầm vật nặng mười pounds của tôi. Có tấm hình tôi đang ở Home Depot, tay cầm một cái cây dài dài khoảng năm feet. Tôi phóng to, chỉ cho luật sư thấy đó là cái thanh bằng nhựa, vẫn nhẹ dưới mười pounds. Có hình chụp tôi đang ngồi sau tay lái của chiếc xe Toyota. Tôi phóng to khung hình cho luật sư xem, chiếc xe đang đậu trên drivewaytrước nhà. Có lẽ lúc đó tôi đang lau chùi kiếng hay tìm kiếm gì đó, đâu có vi phạm chuyện không được lái xe… Vậy đó, không dễ ăn được tiền bảo hiểm. Họ theo dõi mọi lúc mọi nơi. Khai gian, đi đêm thế nào cũng có ngày gặp ma.

Tai nạn, thương tật, những cơn đau nhức của tôi là thậtnghĩa là “vàng thật không sợ lữa”, nhưng lòng tôi luôn cảm thấy bất an, cứ cảm tưởng như mình là một tội phạm bị truy nã. Cuộc sống không bao giờ bình yên.

Cứ vậy mà thoáng một cái, mười năm trôi qua, tôi đến tuổi về hưu. Dù muốn hay không, theo luật Workers’ Comp hồ sơ cũng phải đóng lại.

Luật sư hai bên ngồi lại xem xét hồ sơ để thoả thuận số tiềnbồi thường cuối cùng. Được bồi thường nhiều hay ít, tuỳ theo tình trạng sức khoẻ của hiện tại và rủi ro trong tương lai của bệnh nhân. Đó là cuộc chiến cuối cùng giữa luật sư hai bên.Giữa một luật sư đại diện cho một kỹ sư bình thường và một công ty tư bản cá mập. Bảo hiểm muốn trả ít, tôi muốn nhận nhiều. Cứ đề nghị, từ chối rồi lại đề nghị. Hai bên cứ dựa vào luật để đưa qua, đẩy lại những con số. Mà luật pháp thì không bao giờ rõ ràng như toán học, nên cứ thế hồ sơ cứ được chuyểntới, chuyển lui.

Cuối cùng hai bên cũng đạt được thoả thuận. Tôi chọn giải pháp đóng hồ sơ nhưng để mở điều kiện chữa trị. Nếu sau này có những chấn thương phát sinh do tai nạn cần phải phẩu thuật, nằm nhà thương thì chi phí vẫn được chi trả. Dĩ nhiên tiền bồi thường sẽ ít hơn nhưng mình an tâm hơn cho những ngày tháng sau này. 

Thoả thuận đã đạt được, nhưng vẫn chưa xong. Hai bên còn phải ra toà chuyên về Workers’ Compensation. Quan toà sẽ xem xét lại toàn bộ hồ sơ. Thường quan toà có khuynh hướng nghiêng về phía người lao động, nếu thấy có những điều kiện bất lợi cho người bị tai nạn thì thoả thuận sẽ được điều chỉnh lại,bằng không sẽ chấp thuận, ký tên, rồi hai bên bắt tay ra về. Kể từ lúc đó, bảo hiểm chấm dứt chi trả hàng tháng, tôi chuyển qua lãnh tiền hưu trí.

Cuộc chiến chấm dứt. Một tai nạn tưởng chừng cướp đi mạng sống của một nhân viên làm việc trong một hãng điện tử tại Silicon Valley cuối cùng cũng đi đến một kết cục có hậu. Không phải cái gì nước Mỹ cũng tốt, nhưng rõ ràng bảo hiểm tai nạn tại sở làm Workers’ Compensation là một trong những điểm son của luật pháp Hoa Kỳ, ít nhất nó cũng bảo vệ được những người lao động chân chính và lương thiện như tôi. Không có nó, không biết bây giờ tôi và gia đình sẽ ra sao.

Lê Xuân Mỹ

San Jose

Tháng 3 năm 2023

• Giữa Hai Nền Giáo Dục
• Lá Thư Từ Mỹ
• Người Chị Họ
• Trái Táo Cắn Dở