Tác giả Võ Phú tham dự Viết Về Nước Mỹ từ năm 2004. Võ Phú sinh năm 1978 tại Nha Trang-Việt Nam; định cư tại Virginia-Mỹ, 1994; tốt nghiệp cử nhân Hóa, Virginia Commonwealth University. Tác giả hiện làm việc và học tại Medical College of Virginia. Tác giả đã nhận giải Danh Dự Viết về nước Mỹ từ 2019. Sau đây là bài viết mới nhất.
*
Tôi biết Lộc khi tôi dạy tiếng Việt ở trường Việt Ngữ Huệ Quang. Lộc cao và hơi ốm với mái tóc dài chẻ hai, che khuất mắt, phủ tới miệng. Ở trong lớp, Lộc hay thả cho mái tóc phủ kín mặt. Lộc không muốn cho người khác nhìn thấy mặt mình. Lộc là cậu thanh niên cao và lớn tuổi nhất ở lớp tiếng Việt, do tôi dạy.
Ngày đầu tiên vào lớp, tôi viết tên mình lên bảng và tự giới thiệu. Sau đó, tôi gọi tên từng em để các em giới thiệu về mình. Ngoài tên, tuổi, trường các em đang theo học, tôi cũng nhắc các em cho chúng tôi biết vì sao các em lại đến với lớp Việt Ngữ này. Khi tới phiên Lộc, Lộc giới thiệu về mình, rất ngắn gọn:
- Lộc. 15 tuổi. Lớp 10 trường Glen Allen. Lộc không thích đi học tiếng Việt, nhưng mẹ bắt học để nói chuyện với bà ngoại còn ở Việt Nam.
Cũng như Lộc, hầu như những đứa trẻ sinh ra và lớn lên ở bên Mỹ này đều không muốn đi học tiếng Việt. Tôi hiểu và thông cảm với các em nên tôi cố gắng trò chuyện với các em. Đôi khi tôi nói cả chuyện với các em bằng cả hai ngôn ngữ để cho các em hiểu rõ hơn. Tôi dạy không theo sách vở mà theo yêu cầu của các em muốn học về đề tài các em muốn tìm hiểu.
Ở trường Việt Ngữ tôi dạy, được chia ra thành sáu lớp từ lớp mẫu giáo đến lớn năm. Tôi dạy lớp bốn, một lớp mà các em đã biết đọc và viết. Trong lớp tôi có chín em đang học, các em từ 11 đến 12 tuổi. Chỉ có Lộc là 15 tuổi. Lý do Lộc lớn tuổi hơn các bạn trong lớp là vì Lộc đã ở lại lớp này ba năm.
Năm đó là năm đầu tiên tôi dạy tiếng Việt ở trường này. Trước khi nhận lớp, tôi được các thầy cô giáo những năm trước cho tôi biết sơ về Lộc. Lộc không được lên lớp như các bạn là vì Lộc không chịu làm bài hay nộp bài. Mỗi ngày đến lớp, Lộc đều gục đầu xuống bàn ngủ hay hí hoáy vẽ vời chứ không để ý gì đến bài vở. Lộc chán ghét lớp Việt Ngữ. Khi được thầy cô giáo của những năm trước cho tôi biết về Lộc, tôi chú ý đến Lộc nhiều hơn. Quả thật như các thầy cô giáo nói, những buổi học đầu, tôi thấy Lộc cầm viết bên tay trái và hí hoáy vẽ. Tôi đi đến gần bên Lộc và hỏi:
- Lộc cầm viết bằng tay trái hả?
- Khi viết thì Lộc dùng tay phải, còn những việc khác thì dùng tay trái. Lộc thuận tay trái hơn tay phải.
- Thú vậy đấy.... Thầy đọc ở đâu đó nói rằng những người thuận tay trái rất thông minh và có khiếu về hội họa. Mà Lộc đang vẽ gì vậy?
- Dạ, không có gì. Lộc chán, nên vẽ lung tung thôi.
- Ồ... Khi vẽ, vậy Lộc có nghe thầy giảng trên lớp không?
- Dạ có, Lộc vẽ bằng tay mà. Tai Lộc có nghe.
Tôi cười thầm và nghĩ đúng là con nít sinh ra ở Mỹ, nên trả lời rất thật và hồn nhiên. Có sao nói vậy người ơi. Tôi nói với Lộc:
- Thầy cám ơn Lộc đã cố gắng đi đến trường học tiếng Việt.
- Nhưng, Lộc không thích. Lộc bị mẹ kêu đi học.
Lộc khá thông minh. Ở trường trung học, Lộc là học sinh giỏi, đạt được toàn điểm A trong các môn. Ngoài tiếng Anh và tiếng Việt, Lộc còn biết tiếng Tây Ban Nha và tiếng Pháp.
Có một hôm sau khi tan trường, trong lúc chờ phụ huynh tới đón về, lớp tôi chỉ còn lại một mình Lộc. Lộc khoe với tôi:
- Thầy biết không. Lộc biết tiếng Spanish và tiếng French. Lộc học ba năm Spanish và giờ đang học French. Nhưng Lộc không thích học tiếng Việt.
Tôi cười, khen cậu giỏi và thông minh. Tôi hỏi em:
- Tại sao Lộc không thích học tiếng Việt?
- Tại vì tiếng Việt khó. Tiếng Việt có nhiều dấu khó hơn tiếng Spanish hay French.
- Thầy thấy tiếng Việt em rất khá. Lộc nghe, hiểu và trả lời thầy bằng tiếng Việt. Lộc chỉ cần chú tâm thêm chút nữa là em sẽ yêu thích tiếng Việt thôi.
- Lộc ghét đến trường vào thứ Bảy.
- Ồ vậy là Lộc không thích đến trường Việt Ngữ vào cuối tuần đúng không nè?
- Dạ đúng rồi. Lộc không thích, nhưng mẹ cứ bắt đi học tiếng Việt vào cuối tuần.
- Lộc có thử nói chuyện với mẹ chưa?
- Lộc có nói. Nhưng mẹ không chịu nghe. Mẹ không khi nào chịu nghe Lộc. Mẹ busy ở ngoài tiệm nails. Mẹ không có giờ cho Lộc.
- Vậy những ngày cuối tuần nếu không đi học thì Lộc làm gì?
- Lộc ở nhà cousin chơi games.
- Thầy biết Lộc rất giỏi và thông minh. Nếu như Lộc không thích đi học tiếng Việt cuối tuần thì em cần phải cố gắng chăm chú lắng nghe và học thật giỏi tiếng Việt để mẹ khỏi bắt Lộc tới trường nữa.
Lộc đưa mắt nhìn tôi, rồi ngạc nhiên hỏi lại:
- How come? (Sao có thể như vậy được thầy?)
Tôi không trả lời vội, mà hỏi lại Lộc:
- Em có biết trường Việt Ngữ mình đang theo học có bao nhiêu lớp không?
- Dạ có sáu lớp.
- Đúng rồi. Và hiện giờ Lộc đang học lớp bốn, nghĩa là sau khi học xong lớp này, còn một lớp nữa là Lộc có thể nghỉ rồi. Lúc đó mẹ của Lộc không còn lý do gì để bắt Lộc đi học vào ngày thứ Bảy nữa có đúng không nè?
- Dạ đúng rồi.
- Nếu Lộc chăm chỉ lắng nghe và làm bài đầy đủ thì em chỉ cần học xong năm nay và năm tới là sẽ ra trường rồi.
- Ờ héng. Sao Lộc không nghĩ ra. Lộc chỉ nghĩ khi đủ 18 tuổi rồi thì Lộc đi đại học, mẹ sẽ không bắt đi học tiếng Việt nữa.
- Thầy biết em rất thông minh. Chỉ cần em siêng làm bài và chăm chú lắng nghe thì em có thể làm bất cứ việc gì em muốn. Lớp tiếng Việt này cũng đâu làm khó em được đúng không nè? Em hãy cho mẹ em thấy rằng, em làm được. Và thầy cũng tin rằng em sẽ là học sinh giỏi nhất ở lớp tiếng Việt năm nay. Thầy tin ở em. Em có tin ở mình không?
- Lộc tin.
Chúng tôi đang nói chuyện với nhau thì xe của mẹ Lộc đến đón về. Lộc vội vã chào tôi và các thầy cô rồi ra về.
Sau buổi nói chuyện hôm đó, tôi thấy Lộc chăm chỉ học bài và làm bài tập về nhà hơn.
Hết học kỳ một, chúng tôi trở lại trường sau Tết Tây. Thời gian này, tôi không dạy các em học theo sách vở, mà tôi tập cho các em hát cũng như chơi trò chơi tìm tên các loài hoa, tên các con vật, bằng tiếng Việt.
Rồi chúng tôi chuẩn bị cho chương trình văn nghệ cho hội chợ Tết Nguyên Đán ở chùa Huệ Quang. Tiết mục dành cho lớp chúng tôi là sớ Táo Quân. Trong phần sớ Táo Quân, Lộc đọc rất trôi chảy và đúng theo nhịp mà tôi chỉ dạy. Ngày hội chợ Tết Nguyên Đán của trường Việt Ngữ cũng kết thúc, tôi mừng tuổi cho các em. Và, tôi đã thiên vị Lộc, mừng cho em nhiều nhất với lý do là Lộc cố gắng và trình diễn rất hay trong tiết mục ông Táo. Khi nhận phong bao mừng tuổi, Lộc dang tay ôm và cám ơn tôi đã dạy Lộc học tiếng Việt.
Hai năm trôi qua nhanh. Thoáng chốc đã vào mùa hè.
Trong buổi lễ bế giảng của trường, Lộc đứng lên đọc bài phát biểu của mình. Lộc cám ơn gia đình, thầy cô đã dạy Lộc tiếng Việt. Lộc nhắc đến những lần ngủ gục trong lớp, những buổi trưa dài lê thê đến chán chường của lớp học học tiếng Việt vào cuối tuần như là một cực hình. Nhưng giờ đây Lộc cảm thấy biết ơn gia đình và thầy cô đã dạy bảo Lộc để Lộc biết đọc và biết viết tiếng Việt, biết thêm một ngôn ngữ, mà là ngôn ngữ của mẹ, nơi mẹ Lộc được sinh ra. Trong bài phát biểu, Lộc có nhắc đến tôi. Sau khi nghe bài phát biểu cảm nghĩ của Lộc, tôi xúc động và thấy cay cay ở khóe mắt.
Bài phát biểu của Lộc vừa dứt, những tràng pháo tay giòn giã từ phụ huynh và thầy cô. Nhiều phụ huynh và thầy cô còn rơm rớm nước mắt.
Buổi lễ bế giảng kết thúc, tôi không còn gặp lại Lộc nữa. Thỉnh thoảng Lộc có gửi email cho tôi và cho tôi biết Lộc đang học ở trường đại học Virginia, cách nhà hơn một giờ đồng hồ.
Rồi đại dịch Covid 19 bất ngờ ập tới, mọi chuyện đều đình trệ. Trường Việt Ngữ nơi tôi dạy cũng đóng cửa hai năm qua. Tôi nhớ các em ở trường Việt Ngữ.
Có những hôm, tôi gọi hỏi thăm cô hiệu trưởng để biết khi nào trường mới mở cửa để dạy tiếng Việt trở lại. Sau vài lần hỏi thăm, chúng tôi có một buổi gặp mặt tại trường sau dịp lễ Giáng Sinh. Trong lúc trò chuyện về trường, về lớp, rồi lan man qua chuyện dịch bệnh, chích ngừa...
Cô hiệu trưởng chợt hỏi:
- Mấy thầy cô còn nhớ Lộc không?
Nghe cô hiệu trưởng nhắc đến Lộc, tôi vội hỏi:
- Có phải Lộc ôm ốm cao cao, tóc dài mấy năm trước học ở lớp em?
- Đúng rồi. Lộc vừa mới mất.
- Trời, tại sao vậy? Covid?
- Không. Lộc tự tử!
- Úi Trời! Ghê vậy. Mà chuyện gì vậy chị?
- Nghe nói Lộc buồn chuyện gia đình, áp lực việc học, việc làm... Lộc bị trầm cảm và tuyệt vọng một thời gian.
Thầy Thanh nói:
- Ở lứa tuổi lửng lơ các em suy nghĩ chưa thấu đáo dễ làm chuyện dại dột...
Tôi thêm vào:
- Đôi khi mình cũng vậy, chứ nói gì các em...
Cô Oanh, tiếp:
- Ôi, tội nghiệp quá. Rồi sao nữa chị?
- Mẹ của Lộc muốn em làm theo ý của mình là học ngành điện toán hay khoa học, nhưng Lộc lại giấu mẹ theo học về hội họa. Sau khi mẹ em biết được, bà buồn, thất vọng và có thể chì chiết gì đó nên Lộc đã mua súng để tự bắn mình.
- Chuyện xảy ra khi nào vậy chị?
- Cách đây vài tuần. Sau lễ Thanksgiving.
- Trời!
Tôi nghe tin Lộc tự tử mà chân tay tôi bủn rủn rã rời. Tôi lặng người nghĩ đến Lộc. Tôi suy nghĩ tới những nỗi đau của Lộc và gia đình khi em tự kết thúc mạng sống của chính mình. Chắc có lẽ trước khi tự sát em cảm thấy bất lực không thể tìm ra lối thoát ra khỏi nỗi đau khổ vô tận? Chắc có lẽ Lộc âm thầm chịu đựng rồi lên kế hoạch tự sát mà không cho ai biết?
Phải chi Lộc chia sẻ những nỗi buồn, đau khổ của mình với bạn bè, người thân. Phải chi gia đình quan tâm em nhiều hơn một chút có lẽ em đã không rời khỏi thế gian này. Phải chi nước Mỹ kiểm soát được nạn buôn bán súng? Phải chi và phải chi ... Nhưng tất cả đều muộn...
Hôm nay, những ngày cuối cùng của năm cũ, chuẩn bị bước sang năm mới, tôi hy vọng rằng ở cõi nào đó, Lộc không còn đau khổ không tuyệt vọng, cô lập buồn bã. Tôi hy vọng rằng Lộc được vui tươi, mỉm cười và hạnh phúc. Và tôi cũng cầu mong gia đình em kiên cường, cố gắng động viên nhau vượt qua nỗi đau mất mát này.
Võ Phú
Lộc dùng cái chết của mình để cảnh tỉnh các bậc cha mẹ đừng phạm lỗi lầm như mẹ Lộc, thì Lộc đã làm đuợc cái phuớc cứu nguời.
Tự sát là chống lại luật nhân quả, rất là thê thảm trong một thời gian rất là dài, ở cảnh giới thấp nhất trong vũ trụ. Đừng có dại dột đi theo con đường này vì nó rất là nguy hiểm. Hy vọng trong thân nhân của Lộc có 1 tay tài ba, đi theo con đường "Nhất nhân chứng đắc cữu huyền thăng", có khả năng nói chuyện trực tiếp với Đấng Tòan Năng, và vì liên hệ huyết thống nên có khả năng kèo được cậu ta lên.
Mẹ làm nghề nail, con là họa sỹ thì có 1 ngành kiếm ra nhiều tiền gọi là Nail art design, báo Mỹ có nói 1 cô du học sinh qua Mỹ, học xong đi làm hãng, rồi ra mở tiệm nail ở Los Angeles làm cho giới dân khá, lúc đó cô ta kiếm khoãng 600K/năm lương ngang ngữa với kỹ sư loại khá. Cần gì phải đi học kỹ sư cho nó mệt.
Muốn học kỹ sư hay kỹ thuật viên 2 năm, thì phải cho vào community college cho nó học từ lớp thấp nhất của tóan như algebra sau đó coi khả năng học như thế nào, rồi cho học tiếp lên trigonometry, pre calculus, thống kê, linear algebra, discrete math, calculus nếu muốn đi chương trình kỹ sư. Dĩ nhiên sau đó phải học thêm vật lý, hóa, sinh vật từ cơ bản. Nếu không kham nổi thì học làm thợ vì không phải ai củng có khả năng làm thầy. Đồng ý là kỹ sư high tech rất là giàu vì trong 10 - 15 năm nay stocks lên khủng khiếp, nhưng không phải ai củng là kỹ sư và có khả năng đầu tư dài hạn như total stock index, sp500 large cap, sp400 mid cap, sp 600 small cap, growth funds, ...nhưng không vì thế mà bắt đứa không có căn bản từ high school vô university đấu với tụi gà chọi từ ngoại quốc mà tụi nó đươc chuyên về tóan, lý, hóa từ trung học mà trình độ ngang ngữa với 1 hay 2 năm đầu đại học Mỹ. Tôi chủ trương nếu không khá thì 2 năm đầu tái huấn luyện ở community college vừa rẽ, vừa lấy lại lòng tự tin, nếu biết mình biết người thì có hy vọng thành công hơn, và dạy cho nó cách đầu tư từ trẽ sau khi có chút tiền dư vào Ira, Roth Ira accounts cho index funds, ETF low fee funds cho sp500,sp400,sp600, hay growth funds, ....,mổi tháng cho thời gian 20, 30 năm thì đó là kiểu của một số triệu phú ở Mỹ.